Tarihçe
Gönen, Isparta İlinin 24 km. kuzeyinde olup, doğusunda Atabey, batısında Keçiborlu, kuzeyinde Uluborlu ilçeleri ile komşudur. Ayrıca güneybatısında Burdur ili bulunmaktadır. Isparta- Burdur karayoluna 5 km. asfalt yol ile Kırıkçayır mevkiinde bağlanan ilçenin yüzölçümü 372 km², rakımı 1020 m.dir. İlçede Akdeniz iklimi hüküm sürmekte olup, yaz ve kış aylarında devamlı akan akarsuyu yoktur.
İlçenin kuzeyinde Tınaz Dağı ve yaylası, Kale Dağı, güneyinde Söbü Dağı ile çevrili geniş bir ovası bulunmaktadır. Manastır koruluğu dışında, yetişmiş orman sahası yoktur. 1989 yılından itibaren yukarıda adı geçen dağların eteklerinde “YEŞİL KUŞAK” adı altında, çam ve sedir ağacı dikim çalışmaları yapılmıştır.
İlçemiz ismi olan Gönen; sevilmek, mutlu olmak, bolluğa, berekete kavuşmak gibi anlamlar gelmektedir. Roma İmparatoru Augustos’un ‘Psidia’ diye anılan yörede (Isparta-Burdur) kurduğu dört şehirden biri olan Gönen, o devirlerde (Comana, Conana, Conan) gibi adlarla anılmıştır. Daha sonraları, Gönen olarak günümüze kadar gelmiştir. Conana Antik Kenti Arkeolojik yüzey araştırması 2009 Temmuz ayı içerisinde Süleyman Demirel Üniversitesinin desteğiyle Doç. Dr. Bilge HÜRMÜZLÜ başkanlığında başlatılmıştır.
Konan ismi ile de anılan Gönen, Konan ismini kervancıların İzmir-Aydın kervan yoluyla İç Anadolu’ya geçerken Gönen höyüğündeki fener nedeniyle, burada konaklamalarından almıştır.
Gönen, eski bir medeniyet beşiği olup, tarihi M.Ö.2000 yıllarına kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Ne zaman kurulduğu hakkında, kesin bir tarih tespit edilememiştir. İlçenin kuzeybatısında, 1650 m. yükseklikte bir tepe üzerinde tarihi bir kale olup, kale hakkında bugüne kadar, hiçbir arkeolojik araştırma yapılmadığından, geniş bir bilgi yoktur. Kale, 4 m. uzunluğunda, 1 metre genişliğinde taşlarla yapılmıştır. Kalenin ihtiyacı olan su Yuvecca yaylasından, 35 cm çapındaki künk borularla sağlanmıştır. Yine tarih öncesi devirlere ait olduğu sanılan, Gönen Ovası üzerinde bulunan iki tepecikten oluşan höyükler hakkında da, arkeolojik çalışmalar yapılmadığından, kesin bilgiler yoktur. Yapılan araştırmalara göre, ilk yerleşim yeri Yuvecca, şimdiki yayla adıyla bilinen yerdir. Buraya ilk gelenler yöre içi göçerleridir. O zamanlar, şimdiki Gönen’in bulunduğu yer ova ve göl halinde olduğu için yerleşim yeri Yuvecca’da gerçekleşmiştir.
Selçukluların yıkılış devrinde, Anadolu coğrafyasının bir çok yerinde, farklı beylikler ortaya çıkmıştır. Bu yörede ise Hamitoğulları Beyliği kurulmuştur. Zamanla toprakları daralan Hamitoğulları, topraklarının bir bölümünü Osmanlı Padişahı I.Murat’a satmış, Gönen’e çekilerek kalan topraklarını buradan idare etmiştir.
Böylece Gönen, büyük ve köklü bir yerleşim yeri özelliği kazanmış, çevresinde 16 köy kurulmuştur. Osmanlı devrindeki kayıtlarda, Gönen için “Hamit İlindeki Gönen” ibaresi yazılıdır. Selçuklulardan kalma tarihi hamamın taş yazıtında bulunan, “Şehri Gönen, Kasaba-i Isparta” ibaresi de Gönen’in ne denli önemli bir yerleşim yeri olduğunun kanıtıdır.
İlçede mezarı olduğu tarihi araştırmalarla tespit edilen Yunus Emre’nin Manastır Mevkiinde türbesi bulunmaktadır. Pr.Dr.Fuat KÖPRÜLÜ, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar adlı eserinde Bursalı İsmail Hakkı’ya atıf yaparak, Yunus Emre’nin mezarının Keçiborlu yakınındaki gölün doğu tarafında olan dağ sırtında bir köyde olabileceğini ifade etmektedir. Bu ifadeden anlaşılacağı üzere, bu yer ilçemiz sınırlarında bir yer olan Manastır Mevkiini ve Güneykent Beldesini işaret etmektedir. Bu nedenle ilçemizde Yunus Emre, Balım Sultan ve Şeyh Saadettin Türbesi Turizm Tanıtma Derneği kurulmuştur. Her yıl Haziran ayının ilk haftasında, Yunus Emre Aşure Günü düzenlenmektedir. Bu günü düzenlemekteki amaç, Yunus Emre’yi halka tanıtmak ve sevdirmek; böylece yöre halkının gönlünde yaşattığı Yunus Emre’ye bir mekân da Gönen’de sağlamaktır.
